19 Mart 2010 Cuma

Hizmette Kalite Nedir? Kaliteyi Arttırmak İçin Neler Yapılabilir?

 
KALİTE NEDİR?
Kalite kavramı insanların ve sistemlerin “hata yapması” ve “mükemmele ulaşma isteği” gerçeğinden ortaya çıkmıştır. Latince nasıl oluştuğu anlamına gelen “Qualis” kelimesinden türemiş ve “Qualitas” kelimesiyle ifade edilmiştir.
Kalite’nin değişik tanımları bulunmaktadır:
·         Kalite; belirlenen şartlar altında ve belirlenen bir zaman süresi içinde istenilen fonksiyonları yerine getirebilme kabiliyetidir.
·         Kalite; herhangi bir ürün sınıfının özelliklerinin insan topluluklarının istek potansiyelini karşılayabilme derecesidir.
·         Kalite; önceden tespit edilmiş olan spesifikasyonlara ya da standartlara göre üretim yapma olgusudur.

Alıcı tarafından aranılan belirli şartları en iyi karşılayan anlamında kullanılan “kalite” kısaca “amaçlara uygunluk derecesi”  olarak tanımlanabilmektedir. Buradaki amaç kullanıcı kimsenin veya tüketicinin istek ve gereksinimi olmaktadır.
Kalite sınırları devamlı genişleyen bir kavramdır. Teknoloji, değişen koşullar, ihtiyaçlar kaliteye değişik boyutlar getirmektedir.
Kalite niteliği bakımından dinamik bir özellik taşımakta, tüketici ihtiyaçlarına paralel olarak gelişmekte ve değişmektedir. Veri toplamak suretiyle üretici, yeni teknikler ve yeni örgütlenme yolları geliştirerek aynı maliyetle daha yüksek kalitede üretmek ve tüketicinin kaliteye yönelik taleplerini yerine getirmek durumundadır.
Üreticilerin birçoğu için düşük kalitenin karlılık üzerine olumsuz etki yapması gerçeği ortadadır. Düşük kalite, imalatçı için hataları bulma ve düzeltmedeki maliyet demektir. Bazen bu maliyetler büyük boyutlara ulaşabilmektedir. Ayrıca düşük kalitenin alıcılardaki güven kaybından dolayı ürünün piyasa payının azalmasına neden olacağı da açıktır.
Bir malın kalitesi, Kalite parametreleri olarak nitelendirilebilen unsurlardan oluşmaktadır. Bu unsurlar malın çeşidine göre değişmektedir. Mekanik ve elektronik mallarda performans, güvenlik ve görünümle ilgili olabilirken, kimyasal ürünler için fiziksel ve kimyevi özellikler, tıbbi etki, zehirlilik, tat gibi parametreler önemli olabilmektedir.
Tanımlar ve açıklamalardan yola çıkarak kalitenin esas olarak başlıca 2 faktörü içeriği görülmektedir.
1) Objektif özellikler
2) Sübjektif özellikler
Objektif özellikler insan unsurunun dışında kalan özelliklerdir. Sübjektif özellikler ise objektif özellikleri görmekten hissetmekten ve düşünmekten kaynaklanan özelliklerdir.
Kalitenin sübjektif özellikleri ne ölçüde objektif hale getirilebiliniyor ise o ölçüde kontrol etme olanağı ortaya çıkarmaktadır. Standardizasyon objektif ölçüler esasına göre çalışan bir yöntemdir. Diğer bir anlamda kalite dediğimiz kavramın iskeletini teşkil etmektedir. Objektif esaslara göre yapılan bu iskelete sübjektif bazı özelliklerinde ilave edilmesiyle kalite kavramı ortaya çıkmaktadır.
Standarda uygun mal asgari kaliteye sahip demektir. Fakat her standart mal mutlaka en yüksek kalitede mal demek değildir. Bununla beraber kaliteli malda standardına uygun anlamına gelmemektedir.
Kalite bir güven duygusu yaratmaktır. Güven kriterinin oluşumu kalitenin değerlendirilebilme imkanına bağlıdır. Değerlendirebilme ise ölçülebilme imkânına bağlıdır. Ölçülebilme kalite ile ilgili metroloji çalışmaları kapsamına girmekte ve çeşitli test ve incelemeleri içermektedir.
Madde veya mamulün kalitesinin, imalatçıları tarafından kullanıcı veya tüketiciye güvenilir ve tarafsız kuruluşlarca verilmiş bazı belgelerle garantiye alınması da önem taşımaktadır. Belge bir güven aracı olacağından kalitesi belgelenmiş bir mamulün tercih edileceği de açıktır
Kısaca ifade edilecek olursa, standartlar, kalite kontrolü, belgelendirme ve metroloji çalışmalarının düzenlenmesinin kaliteyi arttırma yönünde etkili araçlar oldukları ortaya çıkmaktadır.
Kaliteye ulaşmada gerekli aşamalar
Kalite çemberi:
Kalite, tüketici ihtiyaçlarının ortaya çıktığı bütün alan ve aşamalarda söz konusu olmaktadır ve ürünün özellikle hitap ettiği tüketiciye ulaşıncaya kadar geçirdiği bütün aşamalarda izlenmesi gerekmektedir. Kalite çemberi, tüketici ihtiyaçlarının belirlenmesinden yola çıkılarak, ürünün daha amaca uygun, daha beklentilere cevap verebilen, daha kaliteli olabilmesi için yapılacak üretim teknikleri ve geliştirme işlemlerinin tümünden oluşan bir sistemdir.
Kalite çemberinde yer alan aşamalar:
Piyasa araştırması
imalatçı için alıcı veya tüketicinin ne istediğini bilmek onun satın alabileceği kalite düzeyinde nasıl bir mal üretmesi gerektiğini saptamak piyasa araştırması ile sağlanmaktadır. Bazı mallar için (genellikle kullanıcının güvenliğini etkileyebilecek) uygulanmakta olan zorunlu yasaların bilinmesi gibi araştırma ile sağlanan diğer bilgiler, kaliteli mal üretiminde yer alacak olan çeşitli aşamalara bir başlangıç noktası teşkil etmektedir.
Ürün geliştirme
Piyasa araştırmalarının sonuncunda ortaya çıkan kalite standartlarına dayalı olarak bir ürün geliştirilecektir. Ürün geliştirme ve dizayn çalışmalarında yer alan personel, piyasa araştırmasından elde edilen bilgilerin üretilen mala aktarılmasından sorumludur. Bu arada ham madde ve imalat işlemlerinin de dikkate alınması gerekmektedir. Ürün geliştirme çalışmaları ile ürünün özellikleri açık bir şekilde ortaya konulup dizayn işlemine temel teşkil etmelidir. Benzer ürünlerin dizaynı ve üretimden kazanılan deneyimlerde dikkate alınmalıdır. Bu, ürün geliştirme ve dizayn personeli ile diğer bölüm çalışanları (imalat, kalite kontrol, servis gibi) arasındaki yakın ilişki ile sağlanabilmektedir. Diğer personel ile koordineli bir şekilde yapılan geliştirme ve dizayn çalışmaları ürünün özelliklerine göre sonuçlanmaktadır. Dizayn kalitesi bu özelliklerin açık ve kesin bir şekilde ortaya konulabildiği ölçüde belirlenebilmektedir.
İmalat mühendisliği
Malın imalatına başlamadan önce, planlama ve hazırlık çalışması yapmak gereklidir. Bu çalışma imalat biçiminin seçimi, personelin seçimi ve eğitilmesini içermektedir. Ekonomik imalat için ön koşul ürünü geliştirme ve dizayn bölümünce oluşturulan hata payı ile imalat işleminin gerçekleştirilmesidir. Belirlenen hata payı ise işlemlerin çeşidine bağlı olarak değişmektedir. Bu durumun imalat mühendisliğinde dikkate alınmaması halinde imalat sırasında ilave maliyet riski söz konusu olacaktır. Malın denetimi de önceden planlanmalı ve hazırlanmalıdır. Bu faaliyetler denetim planlaması olarak adlandırılmakta olup denetim noktalarının planlanması ve dizaynı, yazılı prosedürün hazırlanması ve denetim araçlarının sağlanmasını içermektedir.
Satın alma
Önceden saptanan özellikler ve standartlara uygun bir biçimde ham madde ve diğer girdilerin en ekonomik şekilde zamanında ve kusursuz olarak sağlanmasına yönelik çalışmalar satın alma faaliyetlerini oluşturmaktadır. Satın almada genellikle satın alma fiyatı ve teslim zamanını hesaba katmak kolaydır. Malın kalitesini etkileyen faktörleri değerlendirmek ise daha  zor olmaktadır. Bu faktörlere yeterince önem verilmemesi büyük bir riske yol açabilmektedir.
Üretim
Amaçlanan kalitede malın, tasarımına, dizaynına uygun ve koordineli bir şekilde imalatının tamamlanmasına yönelik çalışmalardır. İmalat işlemi, planlanan zamanda ve istenilen miktar ile anlaşmada verilen özelliklere uygun kaliteye göre malları üretmeye yönelik olarak yapılmalıdır. Zaman, miktar ve kalite birbiriyle çelişen kavramlar gibi gözükmektedir. Zaman ve miktara kalitenin üzerinde öncelik verilirse kötü sonuçlar söz konusu olabilmektedir. İmalatta kaliteyi etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörler makineler, araçlar, hammaddeler, operatörler ve gözlemlerle ilgili olup imalatın her aşamasın da yer almaktadırlar. Sonucu etkileyen bu faktörlerin durumunun yeterli kaliteye ulaşmak için bilinmesi gerekmektedir.
Denetim
Üretilen ürün veya verilecek hizmetin kalitesinin amaçlanan şekilde olup olmadığı bütün aşamalarda yapılacak olan denetim ile saptanmaktadır. Ürünün bütün bu denetim sonuçlarına göre kabul ve reddedilmesi söz konusu olmaktadır. Üretimdeki aşamaların durumuna göre, denetim 3’e ayrılmaktadır:
·         Başlangıç denetimi (Hammadde, girdiler vs.)
·         İşlem denetimi (İlk parça denetimi, ara denetim, operatör denetimi, son parça denetimi, sıra denetimi)
·         Final denetim (Tüketiciye ulaşmadan önce hatalı malların tespiti)
Pazarlama
İmalatı yapılan malın denetimden sonra piyasa sunulmasından önce söz konusu malın özelliklerinin ve kullanım alanlarının tüketiciye tanıtılması gerekmektedir. Bu amaca yönelik faaliyetler pazarlama faaliyetleri olarak adlandırılmaktadır. Pazarlama faaliyetlerinin hedef alınan malın piyasasında yoğunlaştırılması gerekmektedir. Bazı satıcılarda malı olduğundan daha mükemmel tanıtma eğilimi bulunmaktadır. Ancak bu durum tüketicinin, hayal kırıklığına uğramasından dolayı, malın düşük kalitede olduğuna dair bir düşünce oluşmasına neden olmaktadır. Bu nedenle tüketiciye gerçek kalitede mal sunumu önemli olmaktadır.
Servis
Herhangi bir malı satın alan tüketici belirli bir garanti süresinin verilmesini tercih etmektedir. Bu durumda çabuk ve etkili bir servise ihtiyaç duyulacağı açıktır. Anlaşılır ve yeterli talimatlar, yedek parçalar sağlanması gibi hizmetlerle satış sonrası tüketiciye yardımcı olunmaktadır. Kaliteli mal kavramının gerekli unsurlarından bu tür hizmetler söz konusu malın piyasasında yer edinme çabalarına katkıda bulunmaktadır.
Bu konu ile ilgili günlük yaşamdan bir örnek verecek olursak
Hepimiz sevelim ya da sevmeyelim, bir fast-food restoranında hamburger yemişizdir. Şimdi o ana dönelim ve düşünelim; “iyi hamburger” denildiğinde ne anlıyoruz ve ne talep ediyoruz? Elbette bu noktada “renkler ve zevkler tartışılmaz” deyişinde olduğu gibi farklı öncelikler ve kriterlerle karşılaşabiliriz. Örneğin:
Ø  Hamburger ekmeğinin taze olması,
Ø  Etin taze ve iyi pişmiş olması,
Ø  Sosun iyi olması,
Ø  Fiyatın uygun olması,
Ø  Sipariş verirken beklememek,
Ø  Ortamın temiz olması vb...
Bu örnekleri çoğaltmak mümkün. Bireysel zevklerimiz ve beklentilerimiz farklılaşacak ayrıntılarda. Ancak restoran için beklenti ve taleplerimizi genelleştirerek bu kriterler sıralamasını beş ana başlıkta toplayabiliriz;
1.       Tat – koku
2.       Görünüm
3.       Fiyat
4.       Servis
5.       Ortam
Yukarıdaki sıralamayı farklı diğer hizmetler ve iş alanları için de tekrarlamak mümkün. Kuaför/berber, market, sinema, … Sonuç olarak ilk yaptığımız sıralamada ilk iki madde, talep ettiğimiz hizmet konusuyla direk ilintili olduğunu, diğerlerinin de ortak alanlar olduğunu görürüz.
Bu konu ile ilgili bir fıkra örneği verecek olursak
Üç genç bekar bayan seyahate gittikleri bir kentte, bir yandan henüz uygun bir eş adayı bulamadıklarından yakınırken, bir yandan da konaklamak için otel arıyorlarmış. Tam bu sırada bir ilan görmüşler: ‘Beklentilerinizi aşan hizmet, müthiş damat adayları burada!’. Hemen içeri girmişler kapıda onları karşılayan kişi ‘Buyurun seçin, otelimizin her katında ayrı bir özelliği olan damat adaylarımız var.’ Demiş. Ancak, diye eklemiş bir sınırlamamız var ‘ İstediğiniz katta istediğiniz adayla tanışabilirsiniz, görüşebilirsiniz, otelimizde istediğiniz kadar kalabilirsiniz, ancak tanıştığınız adayı reddettiğinizde tekrar o adayı seçme şansınız kalmaz.’  Üç genç bayan bu fikri çok beğenmiş ve ilk kata çıkmışlar. Kapıda ‘Bu katta yakışıklı damat adayları var’ yazıyormuş. Bu katta gerçekten dünya yakışıklısı delikanlılarla tanışmışlar, dans etmişler, ‘Aman bu fırsatı kaçırmayalım’ demişler. Ancak, akıllarına takılmış: ‘acaba ikinci kattaki adaylar nasıl?’ Bunun üzerine birinci kattaki adaylardan vazgeçip, ikinci kata çıkmaya karar vermişler. Görevli ‘Memnuniyetle’ demiş ve ikinci kata çıkarmış onları. İkinci katın girişinde ‘Bu katta hem yakışıklı, hem de nazik damat adaylarımız var’ yazıyormuş. Bu kattaki gençlerde gerçekten ilk kattakiler kadar yakışıklı ve aynı zaman çok nazik davranışları olan kişilermiş. Genç bayanlarımız ‘Cennete mi geldik?’ diye düşünürken, bir yandan da acaba ‘Üçüncü katta ne var?’ sorusunu sormadan edememişler. Sonunda dayanamayıp, üçüncü kata geçmeye karar vermişler. Üçüncü katın girişinde ise ‘ Bu katta yakışıklı, nazik ve güçlü damat adaylarımız var’ yazısı varmış. Artık daha ne isteriz diye düşünürken, içlerini kemiren merak onları bu adayları da bırakıp dördüncü katı denemeye yöneltmiş. Dördüncü katın girişinde ‘Bu katta yakışıklı, nazik, güçlü, ve zengin damat adaylarımız var’ yazısı yer alıyormuş. Üstelik, bu kata geldiklerinde, bundan sonra bir kat kaldı, kararınızı ona göre verin diye uyarmışlar. Dördüncü katta tanıştıkları gençler çeşitli ülkelerin prensleri ve gerçekten mükemmel damat adaylarıymış. Tam ‘Bu katta artık aradığımızı bulduk, birer eş seçip ömür boyu mutlu olalım’ diye düşünürken, ‘Acaba en üst katta ne var?’  sorusu, bu kattaki adaylardan da vazgeçmelerine yol açmış! Son kata çıktıklarında ise şu yazıyı görmüşler: ‘ Bu kat hanımların hiçbir şeyden tatmin olmadıklarını ispat etmek için yapılmıştır ve bu katta hiç kimse yaşamamaktadır!’ Aslında, sürekli daha iyiyi arama dürtüsü sadece hanımlarda değil, tüm insanlarda olan ve insanlığın daha iyiyi, daha yeniyi aramasını ve sürekli gelişmesini sağlayan bir dürtüdür. İşte bu nedenle, sürekli gelişmeyi yaşam boyu sürecek bir hedef olarak benimsemeliyiz.



https://acrobat.com/#d=hxheGkYxu7DoEMiWVwGMjg

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder